اگر هیچ مشکلی نداریم،الگوی پیشرفت می خواهیم چه کار؟!- آینده نیوز

رسول جعفریان

سخن گفتن از الگوی توسعه یک پیش شرط اساسی دارد و آن این است که ما انعطاف لازم را برای تغییر داشته باشیم. به عبارت دیگر، توسعه با محافظه‌کاری شدید سر سازگاری ندارد و نمی‌توان بدون امید تغییر و داشتن انعطاف از الگوهای توسعه سخن گفت.

رسول جعفریان در یادداشتی نوشت: بحث از الگوی توسعه نیازمند آن است تا ما برای تغییر آمادگی بیشتری داشته باشیم و در این زمینه انعطاف پذیر باشیم.

سخن گفتن از الگوی توسعه آن هم به قصد گسترش حوزه تمدن اسلامی از جمله کارهای ارزشمندی است که این روزها آغاز شده و برای آن وقت گذاشته می‌شود. در این زمینه تاکنون جلسات خوبی با حضور شماری از اندیشمندان برگزار شده و برخی از رسانه ها نیز مساله را تعقیب می‌کنند.

مساله مهم ما این است که توسعه برای ما امری لازم است اما باید تصویری از آن داشت تا با مبانی دینی و سنتی ما سازگاری داشته باشد و کشور به بهانه توسعه به بیراهه نرود.

در این زمینه گاه فلسفی و گاه اجتماعی و اقتصادی صحبت شده و کسانی که غالبا در این زمینه اظهار نظر می‌کنند شماری از نویسندگانی هستند که به خصوص جنبه های ضد غربی در تفکر آنها نیرومند است. این البته رویه‌ای است که تا حدودی در این سی سال نیز مطرح شده و روی آن تاکید شده است
در این زمینه، نگاه های اجتماعی و اقتصادی هم وجود دارد، اما در این قبیل نشست‌ها، این جنبه‌ها کمتر فرصت ابراز وجود داشته است. در واقع مساله بیشتر از دید فلسفی مورد توجه قرار گرفته و در این زمینه مرتب از آنچه در آن سوی مرزها اتفاق می‌افتد بدگویی شده و تاکید شده است که ما چیزی جز آن چه در آن دیار است خواهانیم.
به این جنبه های بحث کاری ندارم اما یک نکته مهم وجود دارد و آن این که سخن گفتن از الگوی توسعه یک پیش شرط اساسی دارد و آن این است که ما انعطاف لازم را برای تغییر داشته باشیم. به عبارت دیگر، توسعه با محافظه‌کاری شدید سر سازگاری ندارد و نمی‌توان بدون امید تغییر و داشتن انعطاف از الگوهای توسعه سخن گفت.
دلیل این امر واضح است. وقتی قرار است کشور توسعه یابد، بحث با یک پیش فرض آغاز شده است و آن این که شرایط فعلی، از جهاتی مناسب نیست و ما باید آن شرایط را برای رسیدن به یک نقطه مطلوب اصلاح کنیم.

بدین ترتیب مقاومت در برابر این تغییر و حتی بازگشت به نظامات گذشته، نمی‌تواند مناسبتی با بحث از الگوی توسعه داشته باشد. اگر ما در وضعیت خوبی هستیم، مشکلی هم نداریم، به آنچه که می‌خواهیم رسیده‌ایم دیگر دنبال چه چیزی هستیم؟ به عبارت دیگر، اگر الگوی توسعه همین است که هست، پس چه هدفی را از طرح این پرسشها دنبال می کنیم؟ اگر غیر این است، آیا آمادگی لازم را برای تغییر داریم؟
به نظر می‌رسد برخی از گرایشهای موجود در جامعه ما سخت دلبسته وضعیت موجود به هر قیمتی هستند، این در حالی است که خود شاهد تغییراتی هستند که در نهایت تحمیل الگوهای توسعه غیر قابل پیش بینی را به ما تحمیل خواهد کرد و اگر ما از شرایط موجود و شناخت درست آنها غفلت کنیم ناچار به صورت جبری تن به تغییراتی خواهیم داد که بسا همه میراث ما را در معرض تردید قرار خواهد داد.
زمانی که قاجارها به تغییرات جامعه جدید بی توجهی کردند گرفتار انقلاب مشروطه شدند و وقتی مشروطه خواهان طی پانزده سال نتوانستند یک الگوی توسعه مناسب برای ایران در آستانه قرن بیستم فراهم کنند اسیر الگوی توسعه رضاخانی شدند.

از آنچه رخ داد جامعه ایرانی ضرر و زیان کرد که نتوانست به یک تفسیر دقیق برای توسعه رسیده و استراتژی و تاکتیک‌های مناسب را برای پیشبرد جامعه اسلامی ایران فراهم کند.
شرایط امروز کشور ما البته قابل مقایسه با سالهای پس از مشروطه نیست، اما باید توجه داشت که تغییرات دنیای جدید هم جدی تر از آن روزگار است؛ چنان که برخی از آثار آن را در شماری از کشورها ملاحظه می کنیم.

http://ayandenews.com/news/24482/