پلورالیسم دینی

استاد محمد صالحی

آنچه از آیه 62 سوره بقره فهمیده می‎شود این است که اگر کسی پس از تحقیق و تفحص به یکی از ادیان الهی اعتقاد داشته باشد و آن را حق بداند و با عمل صالح همراه باشد، در آخرت معذور و مأجور است ; ولی این معنا دلیل بر حقانیت واقعی ادیان در همه زمانها نیست.

 در هر زمان و هر مکان واجب است افراد نسبت به تشخیص دین حق تفحص و تحقیق نمایند; و اگر کسی به حقانیت اسلام در این زمان پی برده باشد و با این حال از روی عناد و تعصب یا سایر انگیزه ها زیر بار حق نرود، اهل نجات نمی باشد.

با قطع نظر از آیه 62 سوره بقره ، اگر کسی پس از تحقیق و تفحص و بدون تعصب به دینی معتقد شد و بر طبق موازین آن عمل نمود، بر خداوند قبیح است که او را عذاب نماید، زیرا از مصادیق ظلم محسوب است ;

و به اصطلاح اگر کسی از روی جهل و اشتباه راه خلافی را طی نمود ولی جاهل قاصر بود نه مقصر، مشمول مجازات الهی نخواهد بود; هرچند در اثر اشتباه مسیر، کمالات و مقامهایی را که ممکن بود از مسیر حق به دست آورد طبعا از آنها محروم خواهد بود ² .

منبع : کتاب دیدگاهها – ج1 - ص 618 ، آیه اله منتظری

زیرنویس :

1-     سوره بقره – آیه 62

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَادُواْ وَ النَّصَارَى وَ الصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ .

کسانى که (به پیامبر اسلام) ایمان آورده‏اند، و کسانى که به آئین یهود گرویدند و نصارى و صابئان [= پیروان یحیى‏] هر گاه به خدا و روز رستاخیز ایمان آورند ، و عمل صالح انجام دهند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است؛ و هیچ‏گونه ترس و اندوهى براى آنها نیست. (هر کدام از پیروان ادیان الهى، که در عصر و زمان خود، بر طبق وظایف و فرمان دین عمل کرده‏اند، مأجور و رستگارند.)

2-     نفس قبول یک دین ، پاسخ به خواست فطری و احساس انجام تکلیف است . در صورتی که شخصی به دینی ایمان آورده و به آن قانع و راضی شود ، دل در گرو آن دارد و خود را به آن قانع می‎داند و برای او پذیرفتن دین دیگر مشکل است ، این شخص را نمی توان مصداق دین گریز دانست ، اگر چه ممکن است دین حق را نپذیرفته باشد .

در واقع با پذیرفتن دینی ، او خواست قلبی و تکلیف خود را انجام یافته تلقی می‎کند و ندای فطرتش را پاسخ داده است .

بسیار کسان در دنیای دینداری و عقیده از این قبیل اند . اکثریت جمعیت دنیا نوعی دین را برای خود انتخاب کرده اند و دل به آن بسته اند و با همان زندگی می‎کنند . ( کتاب اسلام دین فطرت – آیه اله منتظری -  ص 44 )

محمد صالحی – 26/ 4 / 90 – مصادف با 15 شعبانhttp://mahsan.parsiblog.com              /