«امام‌صادقی»های قدیم

مصطفی ایزدی
 1- در دنیای معاصر، دانشگاه‌های مهمی وجود دارند که تلاش می‌کنند برای کشورهای جهان سوم، مدیر تربیت کنند. این امر به قدری حساس و مهم است که سرآمدترین دانشگاه‌های مغرب‌زمین به یک رقابت تنگاتنگ و شاید هم به یک جنگ سرد دست زده‌اند. دانشگاه‌های آکسفورد، میشیگان، هاروارد، مک‌گیل، سوربن و کلمبیا، از جمله مراکز علمی سابقه‌دار در زمینه آموزش و تربیت کادرهای سیاسی حاکمیتی در کشورهای گوناگون هستند. تشکیل احزاب و کانون‌های رقابتی و تشکیل دولت‌های در سایه، در کشورهای آفریقایی و آسیایی توسط جوانان فعال و فارغ‌التحصیل این‌گونه دانشگاه‌ها صورت‌ می‌پذیرد.
  

در ایران اسلامی نیز دانشگاه‌هایی وجود دارد که خود را موظف به آماده‌کردن نیرو برای ورود به سیستم اداره کشور، اعم از دولت و مجلس و دستگاه قضا می‌‌دانند. در یک دهه اخیر، دانشگاه‌های امام حسین(ع) و امام‌صادق(ع) چنین تلاشی داشته‌اند، اما عملکرد هر یک از این دو، در راهی که می‌پیمایند، نیازمند بررسی همه‌جانبه است.

از دانشگاه امام حسین(ع) اطلاعات روشنی در دست نیست، اما از مسئولیت‌هایی که دانش‌آموختگان دانشگاه امام حسین(ع) در اختیار دارند، متوجه می‌شویم این دانشگاه، آهسته‌آهسته قدم‌های مؤثری برداشته است. 

٢- واقعیتی ملموس در جلوی دیدگان اهل معرفت و سیاست جلوه می‌کند که نشان می‌دهد اکثر دانش‌آموختگان دانشگاه امام‌صادق(ع) که بخش آموزشی «جامعه‌الامام الصادق(ع)» را شامل می‌شود و -آن‌گونه که متولیان غیرآغازین آن انتظار داشته‌اند- اصولگرا به مفهوم جبهه‌بندی سیاسی، تربیت نشدند. دانشگاه امام‌صادق(ع) بیش از ٣٠ سال تحت مدیریت مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی و بیش از ٢٠ سال با هیأت‌مدیره‌ای که نزدیک به اصولگرایان- یا راست سنتی- بوده‌اند، اداره شده است. اگر فرض کنیم هر سال بین ٢٠٠ تا ٢٥٠ نفر در مقاطع فوق لیسانس، بعضا لیسانس و دکترا از این دانشگاه به جامعه راه پیدا کرده باشند؛ یعنی نزدیک به هفت هزار نیروی پسر جوان١ و باسواد و آشنا به دو زبان خارجی و برخاسته از پای درس اخلاق هر روزه مرحوم مهدوی‌کنی، بیرون آمده‌اند که شاید تعدادی از آنها در یک دهه اخیر به پست‌های کلیدی یا نیمه‌کلیدی رسیده‌اند، کمتر از ٥٠ نفر باشند. وانگهی با توجه به شناختی که نگارنده از برآورد سیاسی دانش‌آموختگان این نهاد آموزشی دارد، اکثر آنان- اگر نگویم قریب به اتفاق آنان- در بدو خروج از دانشگاه تمایل به اصلاحات و اصلاح‌طلبان دارند معتقدند آنان برای ملک و ملت سودمندترند. اگرچه تعدادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام‌صادق(ع) به رسانه‌‌های مهمی چون صداوسیما و خبرگزاری‌های گوناگون وارد شدند و مشغول فعالیت‌اند، اما باز هم اگر آنان را بشماریم، در مقابل هزاران دانش‌آموخته، عدد چشم‌گیری نیست. 

یادآوری می‌شود که موضوع جایگاه فارغ‌التحصیلان این دانشگاه، از دولت اول احمدی‌نژاد به رسانه‌ها کشیده شد و این رسانه‌ها در پی تبلیغ این بودند که فارغ‌التحصیلان امام‌صادقی، به یک جناح خاص تعلق دارند. در صورتی که دانش‌آموختگان متمایل به اصلاحات، نه پست و مقامی در این برهه گرفتند و نه به رسانه‌ها راه پیدا کردند و نه امکاناتی داشتند که خود را مطرح کنند. وانگهی جمعیت انبوه فارغ‌التحصیلان موردنظر است که هرجا هستند خود را اصولگرا به مفهوم محافظه‌کار یا هوادار جناح راست نمی‌دانند. اگر امروزه فرصت و امکانات در اختیار علاقه‌مندان به این موضوع بود، می‌توانستیم پژوهشی جامع از موقعیت فعلی دانش‌آموختگان دانشگاه امام‌صادق(ع) در ٣٠سال گذشته در اختیار داشته باشیم و به تحلیل آن دست بزنیم تا ادعای نگارنده راستی‌آزمایی شود. رصد سه‌دهه‌ای نگارنده به دلیل خاصی که فعلا آن را بیان نمی‌کنم، چنین دیدگاهی در من شکل داده است. وانگهی در دهه اول پس از تأسیس این دانشگاه، استادان برجسته اصلاح‌طلبی در آن تدریس می‌کردند که تأثیر کلام آنان بر دانشجویان بیشتر از کسانی بود که می‌خواستند دانشجویان را به‌گونه‌ای غیردانشگاهی بار بیاورند. «حسین بشیریه»، «سعید حجاریان»، «محسن کدیور»، «داوود هرمیداس‌باوند»، «چنگیز پهلوان»، «عبدالرضا  هوشنگ‌مهدوی»، «محمود سریع‌القلم» و... از مدرسین بنام دانشگاه امام‌صادق (ع) بودند. (برگرفته از سایت فردا ٣/١١/٨٨).

٣- بیش از یک هفته قبل، مقام معظم رهبری طی حکمی، اعضای جدید هیأت امنای جامعه‌الامام‌صادق(ع) را تحت عنوان «مؤسسه جامعه‌الامام الصادق(ع)» منصوب کردند و ریاست آن را برعهده آیت‌الله صادق لاریجانی، رئیس قوه‌قضائیه، گذاشته‌اند. اسامی منصوبان عبارت است از: باقری کنی، آملی‌لاریجانی، سیداحمد علم‌الهدی، سعید مهدوی‌کنی، علیرضا امینی، احمد واعظی، سیدعباس موسویان، سیدمصطفی میرلوحی، سید علاء میرمحمد صادقی، علی رضائیان، هادی همایون. هیأت‌امنای جدید قرار است اساسنامه جدیدی برای این مؤسسه تهیه کنند.  

در این یادداشت، اسامی هیأت مؤسس جامعه که هیأت‌امنای آن نیز شناخته می‌شدند، ذکر می‌شود تا یادی از تلاش‌ها و زحمات آنان در راه‌اندازی این مرکز مهم شود: ١- آیت‌الله حسینعلی منتظری ٢- آیت‌الله مهدوی‌کنی ٣- آیت‌الله حسین‌ نوری‌همدانی ٤- آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای ‌٥- آیت‌الله ابراهیم امینی(حاج‌امینی) ٦- آیت‌الله امامی‌کاشانی ٧- آیت‌الله علی مشکینی ٨- آقای ابراهیم اسرافیلیان ٩- آقای حسین معینی ١٠- آقای محمدعلی نوید ١١- سیدرحیم خانیان.در این میان آیت‌الله منتظری تا زمان فوت، ریاست عالیه جامعه‌الامام‌صادق (ع) را به‌عهده داشتند. از میان این افراد- سه نفرشان به رحمت خدا رفته‌اند- و آقایان نوید و خانیان، مالکین اولیه زمینی هستند که در چهارراه طالقانی- ولیعصر(عج)، مرکز تجاری- اداری نور در آن ساخته شده و متولی آن، جامعه امام‌صادق(ع) بوده است. به‌میان‌آوردن این زمین، اساس تأسیس جامعه ‌الامام‌صادق(ع) است که به پیشنهاد مرحوم آیت‌الله منتظری و پایمردی ایشان و دکتر اسرافیلیان تحقق پیدا کرده، به ‌همین ‌دلیل ضروری است قدر این عزیزان خیر را پاس بداریم.  

١- دانشگاه امام‌صادق(ع)؛ پردیس خواهران هم دارد که اطلاعات کاملی از آن منتشر نشده است.
روزنو