حفره عرضه خدمات دولتی

علی مزیکی- ارائه کالاهای عمومی وظیفه دولت‌هاست. معمولا کیفیت و کارایی دولت را در نحوه عرضه کالای عمومی می‌سنجند. پمپ بنزین، تامین امنیت شهروندان و عرضه کالاهایی که همگان استفاده می‌کنند جزو وظایفی است که دولت‌ها بر عهده دارند. ارائه این کالاهای عمومی موضوع مهمی در علم اقتصاد محسوب می‌شود و به‌ویژه در این خصوص اختلافات زیادی میان اقتصاددانان دیده می‌شود.
  


این اختلاف از آنجا می‌آید که برخی از اقتصادانان معتقدند حتی بخشی از همین کالاهای عمومی را نیز بخش خصوصی باید عرضه کند. باید توجه داشت در این مورد به دلیل حساس بودن ماجرا و اینکه نگرش قالبی در میان اقتصاددانان وجود ندارد باید دولت‌ها با دید بلند‌مدت و جامع‌نگر با این وضعیت برخورد کنند. اگر این نگاه حاکم شود، می‌توان دولتی را متصور شد که وظایف خود را به خوبی فرجام بخشیده است.

تصور کنید شخصی مالکیت موبایل آیفون 6 را در اختیار دارد، چون این کالا خصوصی است و در این خصوص کمتر مشکل داریم چون مکانیزم بازار به صورت اتوماتیک کار خود را انجام می‌دهد اما همین شخص امروز در کشورمان به نحو غیر کارا، کالای عمومی اینترنت را دریافت می‌کند، بهترین گوشی و در نهایت یک اینترنت بی‌کیفیت. از این دست مثال‌ها در کشورمان فراوان دیده می‌شود. ماشین‌های لوکس و عرضه نشدن بنزین در پمپ بنزین‌ها یا حتی عرضه نشدن بنزین‌هایی با کیفیت متناسب با همان خودرو.

داستان به این موضوع بازمی‌گردد که وظیفه دولت چیست و حدود و ثغور دولت در کجاست؟ البته نمی‌شود با سازوکار بازار همه کالاها را عرضه کرد. دولت‌ها در برخی موارد که سازوکار بازار عمل نمی‌کند کاراتر هستند اما دولت باید بسترسازی و با دید بلند‌مدت و جامع‌نگر در این مورد حرکت کند. دولت‌ها منافعی دارند و زمانی‌که وظایف دولت مشخص می‌شود که معیشت مردم مشخص شده باشد.

دولت باید موقعیت نظارت بدون دخالت را در دستور قرار دهد. حواس دولت باید به این موضوع جمع باشد که کجا بازار کارایی ندارد، وارد شود و از خود کارایی نشان دهد. در مواردی سازوکار بازار با شکست مواجه می‌شود، در آن صورت دولت باید وارد عمل شود. در برخی موارد هم مثل بهداشت امکان عرضه به بخش خصوصی داده نمی‌شود که اینجا هم جزو وظایف ذاتی دولت است که باید وارد عمل شود.

در هر صورت دولت به دلیل اینکه از کارایی بهره‌مند نیست، لازم است قدری از وظایف خود را واگذار کند، تا تمرکز لازم بر اصلاح و بهبود وظایف خود پیدا کند. در این صورت حداقل وظیفه دولت عرضه کالای عمومی از جنس بهداشت، امنیت و همین پمپ بنزین‌هاست که با کیفیت بهتری سرانجام خواهد یافت.
اقتصادنیوز