صبور و خردمند باشیم

در ایالات متحده امریکا راه قبولاندن توافق به کنگره و مخالفان سنگلاخ و ناهموار است اما به نظر نمی‌رسد که دولت باراک اوباما نتواند از این گذرگاه پر دست انداز عبور کند. لابی نئوکان‌ها و صهیونیست‌ها نیز کمپین گسترده‌ای را با صرف میلیون‌ها دلار پول و اجرای نمایش‌های خیابانی آغاز کرده و روز پنج‌شنبه جمعی از نیویورکی‌ها را بر علیه توافق هسته‌ای به خیابان‌های این شهر کشانده بود. خلاصه این کش و قوس‌ها در چند قدمی وال استریت و حاشیه و غاشیه آن، به همراه تلاش‌های مذبوحانة جریان‌های شناخته و ناشناخته‌ای که به دلایل متفاوت در مخالفت با توافق هسته‌ای یگانه و هماهنگ شده اند، ماجراهای عبرت آموز و در عین حال مفرّحی را پدید آورده است.
  
اما جلسه سنای امریکا در روز جمعه، با حضور سه وزیر خارجه، انرژی و دارایی ایالات متحده، حقیقتاً یک جلسه تاریخی و بسیار جالب بود. جمعه هم باراک اوباما و جان کری مصاحبه‌های زندة تلویزیونی داشتند و از توافق هسته‌ای با ایران دفاع کردند. محتوای این جلسه‌ها از یک سو اهمیت و اقتدار استراتژیک ایران و حیطه‌های گسترده نفوذ ایران را ـ البته در صورت اتخاذ دیپلماسی خردمندانه ـ نشان می‌دهد و از سوی دیگر صحنه کم نظیری برای شناخت و درک سیاست خارجی و قانونگذاری در امریکا و آشنایی با مجلس سنای این کشور را به نمایش نهاد. سخنان و پرسش‌ها و پاسخ‌های فراوانی در این جلسة طولانی و پرکش و قوس و مصاحبه‌های مذکور رد وبدل شد. اما آنچه برای ما جالب و آموزنده خواهد بود، نکاتی است که مستقیم یا غیر مستقیم در بارة کشور ما و توافق هسته‌ای و مسائل مرتبط با آن مطرح شد و من در یک جمله بگویم که احساس غرور کردم و این امر نشان می‌دهد که در صورت پیروی از قواعد عقلانی و داشتن شکیب و انضباط و سرانجام تکیه بر منافع ملی تا کجا می‌توان دامنة توفیق‌ها را گسترش داد و حیطة اعتبار وطن را تثبیت نمود.

باری در این جلسه، هم به صورت سلبی و هم به صورت ایجابی از قدرت و نفوذ ایران و دامنه عظیم اثرگذاری آن بر منطقه و جهان سخن گفته شد. از جمله نکات سلبی، تکرار چندین بارة این عبارت از سوی رئیس جلسه سناتور جمهوری خواه مخالف توافق هسته ای، باب کورکر بود که خطاب به جان کری گفت: آقای وزیر خارجه، قبلا ایران منزوی بود و اکنون کنگره امریکا منزوی شده و ما با رنج و مرارت زیادی تنها توانستیم این امکان برای بازبینی را به دست آوریم. ایران نظام تحریم‌ها را در هم شکسته و هر روز بر دامنه نفوذش افزوده می‌شود اما متحدان منطقه‌ای ما قادر نیستند جلوی این اقتدار و نفوذ را بگیرند. دوست استراتژیک ما اسرائیل بسیار نگران است و...

در مقابل وزرای خارجه و انرژی امریکا نیز چند بار تکرار کردند که ایران چرخه سوخت هسته‌ای را تکمیل کرده و دانش و فناوری لازم را کسب کرده است. دیگر حتی با حملة نظامی هم نخواهیم توانست این دارایی و توانایی را از این کشور سلب کنیم.

در این جلسه که آینه تمام نمایی برای شناخت نمایندگان میان مایة امریکا در سنا و طرز فکرشان بود، برخی نمایندگان از ساده‌ترین اطلاعات و مسائل تاریخی و جغرافیایی بی اطلاع بودند، مسائلی مطرح و حرف‌هایی زده شد که در اینجا چند عبارت و مضمون آن را می‌آورم تا اهمیت و ارزش کار و خدمتی که گروه و تیم دیپلماسی ایران در مذاکرات و توافق هسته‌ای اخیر انجام داده است روشن‌تر شود. وزیر خارجه جان کری به تناوب گفت: تاریخ را نگاه کنید. آنها زیر بار هیچ قدرتی نمی‌روند. تاریخ نشان می‌دهد که آنها با سرسختی در مقابل تحمیل می‌ایستند بنابر این باید با آنها مذاکره و تعامل کرد. ایران تاریخ و فرهنگ عظیمی دارد و ما در گذشته خطاهایی داشته‌ایم و نباید تکرارشان کنیم. نکته دیگری که کری در پاسخ یکی از سناتورهای مخالف توافق گفت این بود که: رهبر ایران صراحتاً با ساخت بمب مخالفت کرده است و مقاومت آنها برای ساخت بمب نیست. وی چند بار به سناتورهای مخالف گفت که نمی‌توان دانش آنها را بمباران کرد. ایرانی‌ها تسلیم نمی‌شوند و آنها این چرخه را خودشان کامل کرده اند... ایران مردم تحصیل کرده و بافرهنگی دارد که از دانش روز و بسیاری از فناوری‌ها اطلاع دارند. او همچنین گفت: برخی همسایگان ایران مبالغ کلانی صرف خریدهای تسلیحاتی می‌کنند در حالی که بودجه دفاعی ایران کسری از آن است. پس تبلیغ و اغراق نباید کرد. وزیر انرژی ارنست مونیز هم برخی از این موضوعات را تکرار و تأکید کرد که به هر حال ما هسته‌ای بودن ایران را پذیرفته‌ایم و ناگزیر بودیم چون آنها به این فناوری و دانش دست یافته اند.

این سخنان البته تنها قطعات و جستارهایی از جلسات مذکور بود. این مذاکرات و چشم‌اندازهایی که در مواجهه با فرصت‌های آتی برای ایران عزیز پدید آمده بیانگر یک موضوع و یک آموزه بیش نیست. فرصت‌های ما فراوان و مجال ما اندک است. زیرا مخالفان و رقبای ایران در صدد هستند چهره‌ای منزوی و خصمانه از ایران ارائه کنند. تنها راهی که ما داریم استفاده از مزایای نسبی و دیپلماسی فعال عقلانی است. راهی که هم اکنون شکوفه‌های آن را می‌توان دید. اگر صبور و خردمند باشیم و انقطاعی در این مسیر پر منفعت پدید نیاید بی گمان میوه‌های رسیده‌اش را نیز می‌توان چید.‏

*سید مسعود رضوی
انتخاب