نارنج سبز سیاسی اجتماعی تحلیلی

بررسی مطبوعات و نشریات فارسی زبان

نارنج سبز سیاسی اجتماعی تحلیلی

بررسی مطبوعات و نشریات فارسی زبان

صبور و خردمند باشیم

در ایالات متحده امریکا راه قبولاندن توافق به کنگره و مخالفان سنگلاخ و ناهموار است اما به نظر نمی‌رسد که دولت باراک اوباما نتواند از این گذرگاه پر دست انداز عبور کند. لابی نئوکان‌ها و صهیونیست‌ها نیز کمپین گسترده‌ای را با صرف میلیون‌ها دلار پول و اجرای نمایش‌های خیابانی آغاز کرده و روز پنج‌شنبه جمعی از نیویورکی‌ها را بر علیه توافق هسته‌ای به خیابان‌های این شهر کشانده بود. خلاصه این کش و قوس‌ها در چند قدمی وال استریت و حاشیه و غاشیه آن، به همراه تلاش‌های مذبوحانة جریان‌های شناخته و ناشناخته‌ای که به دلایل متفاوت در مخالفت با توافق هسته‌ای یگانه و هماهنگ شده اند، ماجراهای عبرت آموز و در عین حال مفرّحی را پدید آورده است.
 
ادامه مطلب ...

ایران لنگر ثبات منطقه

محمدرضا خباز-  اگر به 12سال پیش برگردیم به خوبی می‌توان دریافت که اروپا و آمریکا در مسائل منطقه با یکدیگر هماهنگ نبوده‌اند بدین مفهوم که آمریکا مسیر خود را طی کرده و برای منافع خود گام برداشته است. در مذاکرات اخیر هم دیده شد، فرانسوی‌ها عموما تندتر از کشورهای دیگر اتحادیه اروپا بودند و در برخی از موارد حتی با رژیم‌صهیونیستی هم‌صدایی و هم‌نوایی داشتند اما پس از اینکه دیپلماسی قدرتمند ایران و استدلال‌های قوی تیم مذاکره‌کننده طرف ایرانی جهان و افکار عمومی غربی را نسبت به دیپلماسی ایران همراه ساخت
 
ادامه مطلب ...

ترافیک دیپلماتیک٬ یادگار احیا شده دولت اصلاحات

فابیوس٬ موگرینی و فیشر در راه تهران؛

توافق هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5 عاملی شد تا پس از سال‌ها شاهد ترافیک دیپلماتیک مقام‌های جهان در تهران باشیم؛ اتفاقی که پس از دولت اصلاحات٬ کمتر شاهد بودیم.

 


 


ترافیک دیپلماتیک٬ یادگار احیا شده دولت اصلاحات

  هنوز یک ماه از توافق جامع هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 نگذشته است که هر روز، رسانه‌ها از آمدن هیاتی بلندپایه از کشورهای مختلف به تهران یا برنامه‌ریزی آنها برای حضور در کشورمان خبری می‌دهند.

اگرچه از روزهای نخست روی کار آمدن دولت روحانی شاهد سفر مقام‌های سیاسی و بین‌المللی مختلفی به کشور بوده‌ایم، اما با توافق هسته‌ای‏‏، اشتیاق کشورهای دنیا برای حضور در ایران و سرمایه‌گذاری در کشور بیش از پیش شده و در این مدت نیز کشورهای اروپایی گوی سبقت را از سایر کشورها و به خصوص سایر اعضای حاضر در مذاکرات برای نزدیک شدن به تهران پس از تحریم ربوده‌اند و می‌خواهند جایگاه پیشین خود در ایران که به دلیل تحریم‌ها از دست بودند‏، پس بگیرند.

وضعیت به گونه‌ای است که می‌توان گفتمان ﺗﻨﺶ‌زداﯾﯽ در ﺣﻮزه ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ و اقدام‌های عملی را باعث گسترش ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﯾﺮان ﺑﺎ ﮐﺸﻮرهای ﻣﺨﺘﻠﻒ جهان خواند.

آلمان‎؛ پیشرو حضور در ایران

در 22 ماه مذاکره هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5‏، آلمان در جریان مذاکرات کمترین میزان مخالفت با طرح‌های ارائه شده و بیشترین میزان همکاری برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای در میان سه کشور اروپایی را داشتند. اشتیاق آلمان برای توافق از همان روزهای نخست هویدا شد‎؛ آنجا که فرانک والتر اشتاین‌مایر وزیر امور خارجه آلمان‏، نخستین فردی بود که از علاقه خویش برای حضور در ایران گفت و اظهار داشت که در آینده‌ای نزدیک به تهران سفر می‌کند.

وزیر امور خارجه آلمان با اشاره به سفر چندی پیش «مارکوس ادرر» معاون خود به تهران، خاطرنشان کرده بود که وزارت خارجه آلمان درباره این موضوع در تماس نزدیک با تهران بوده است.

هنوز یک هفته از مذاکرات هم نگذشته بود که هیاتی بلندپایه صدنفره سیاسی و اقتصادی به ریاست «زیگمار گابریل» معاون صدراعظم آلمان که وزیر اقتصاد و انرژی این کشور هم است‏، با هدف بازسازی روابط تجاری این کشور با ایران، برای سفری چند روزه به ایران آمد تا بنا به پیش‌بینی دویچه‌وله٬ آلمانی‌های دورخیز صادرات ۱۱ میلیارد دلاری شان در ایران را تحکیم ببخشند. بدین ترتیب معاون صدراعظم آلمان که با سفر خود به ایران به طلسم 12 ساله روابط تهران و برلین پایان داد، در این سفر علاوه بر دیدار با وزرای نفت، اقتصاد، نیرو و اقتصاد با حسن روحانی، علی لاریجانی و محمدجواد ظریف نیز دیدار کرد.

بازبینی روابط ایران و اروپا با سفر موگرینی

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم بعد از تصویب این توافق در اتحادیه اروپا، گفت: به تهران سفر می‌کند و به‌عنوان نماینده عالی اتحادیه اروپا، نقش حیاتی در مرحله اجرا (اجرای برجام) و هماهنگی کمیسیون مشترک توافق برعهده خواهم داشت. همه ما در تلاش برای حمایت از گام‌های این توافق هستیم و من قصد دارم به‌زودی به تهران سفر کنم٬ چراکه توافق با ایران امکان گشودن فصل جدیدی در روابط ایران و بین الملل را فراهم می‌کند.»

سفر موگرینی به تهران در حالی اهمیت پیدا می‌کند که او مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا است و بیش از ٢٠ کشور اروپایی در مذاکرات هسته‌ای نقشی نداشته‌اند؛ اما همه آنها منتظر این توافق بودند تا به مبادلات اقتصادی خود با ایران سرعت ببخشند. موگرینی پیش ‌از ‌اینکه مسئولیت هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا را برعهده بگیرد، وزیر خارجه ایتالیا بود و چندین بار محمدجواد ظریف دیدار کرده بود.

لوران فابیوس و گرد و خاک‌های یک سفر

گرد و خاک سفر «لوران فابیوس» به ایران٬ قبل از خودش به تهران رسید. این چهره فرانسوی که عملکردش در دوران صدراتش در سمت نخست وزیری و همچنین ۲۲ ماه مذاکرات هسته‌ای موجب شده مردم ایران از او دلخوشی نداشته باشند، حضور در ایران انتقادهای فراوانی را به دنبال داشته و انتقادهای به حضور او در ایران به اهرم فشار دیگری بر فعالیت‌های دیپلماتیک دولت مبدل شده است.

فابیوس پیش از حصول توافق جامع هسته‌ای دعوتنامه همتای ایرانی خود محمدجواد ظریف را دریافت کرده بود٬ اما پذیرش این دعوت را به پس از به دست آمدن توافق جامع هسته‌ای موکول کرده بود.

وی در خصوص سفر خود به تهران گفته بود: همتای من محمدجواد ظریف پیش از این من را دعوت کرده بود اما من پیش از توافق به تهران نرفتم و فکر می‌کنم که اکنون همه‌چیز برای انجام این سفر محقق است.

به نظر می‌رسد که نخستین سفر لوران فابیوس به ایران به عنوان وزیر امور خارجه فرانسه بیشتر شکل و شمایل سیاسی داشته باشد. آخرین بار در سال 2003 میلادی، وزیر امور خارجه وقت فرانسه به تهران سفر کرده بود و پس از آن سفری در حد وزیر به تهران از سوی فرانسوی‌ها انجام نگرفته بود.

فابیوس با اشاره مستقیم به تاثیرپذیری این سفر از شکل‌گیری توافق جامع هسته‌ای میان ایران و 1+5 گفت: این کاملا عادی است که پس از حصول توافق تاریخی اخیر، فرانسه و ایران بتوانند روابط عادی خود را از سر بگیرند. این توافق بازار جدیدی را خواهد گشود که فرانسویان پیش‌تر در آن حضور گسترده‌ای داشتند.

فرانسه به دنبال تدوین نقشه راه تعمیق روابط دوجانبه

عصر روز پنجشنبه روسای جمهوری اسلامی ایران و فرانسه در گفت‌وگویی تلفنی بر تدوین یک نقشه راه برای توسعه و تعمیق روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تهران-پاریس تاکید کردند.

حسن روحانی در گفت‌وگو با فرانسوا اولاند، به امکانات و توانمندی‌های گسترده ایران و فرانسه برای گسترش همکاری‌ها اشاره کرده بود و اظهار داشته بود که «طی ۱۰ سال گذشته فرصت‌های زیادی را دو کشور برای تعمیق و توسعه روابط از دست داده‌اند و اکنون فرصت و زمان برای جبران گذشته فرا رسیده است» و همچنین برای انجام تعهدات هسته‌ای در طرف٬ کمک اتحادیه اروپا را خواستار شده بود.

صف وزرای اروپایی برای حضور در ایران

اتریش به همراه سوئیس و عمان، از جمله کشورهایی بود که در طول 22 ماه مذاکرات هسته‏‌ای، میزبان مذاکرات هسته‌ای میان ایران و مسئولان شش قدرت جهانی بود و در این مدت نیز همواره از پیشبرد مذاکرات و حل مسئله هسته‌ای ایران از طریق گفت‌وگو استقبال می‌کرد.

پیش از این نیز «سباستین کورتس» وزیر امور خارجه این کشور در اردیبهشت سال گذشته به ایران سفر کرد و با مقام‌های عالی کشورمان به رایزنی پرداخت. انجام مذاکرات در وین کافی بود تا وزیر جوان اتریشی برای فراهم کردن برای همکاری دوجانبه شرکت‌های ایرانی و اتریشی٬ از سفرش به همراه رئیس جمهور کشورش به تهران خبر بدهد

ایتالیا؛ مشتاق گسترش روابط با ایران

«پائولو جنتیلونی» وزیر امور خارجه ایتالیا از جمله کسانی است که در ماه‌های آتی به تهران خواهد آمد. او نیز همانند سباستین کورتز، از جمله کسانی است که پیش از توافق هسته‌ای به تهران آمده بود و گفته بود که ایتالیا مشتاق گسترش روابط خود با ایران است.

«فدریکا گوییدی» وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا نیز جنتیلونی را در سفر به تهران همراهی می‌کند تا زمینه‌های توسعه روابط اقتصادی دو کشور را با همتایان ایرانی خود مورد بررسی قرار دهد.

اسپانیا؛ درصدد ادامه تعمیق روابط سیاسی با تهران

«خوسه مانوئل گارسیا مارگالو» وزیر امور خارجه اسپانیا نیز اعلام کرده پس از فصل تابستان به همراه «آنا پاستور» و «خوسه مانوئل سوریا» وزیران امور زیرساخت‌ها و صنعت و معدن به ایران سفر خواهد کرد.

این وزیر امور خارجه اروپایی نیز از جمله کسانی است که در اسفند سال 92 به تهران سفر کرده بود و در این مدت نیز در چندین نوبت میزبان ظریف در مادرید بوده است. گارسیا مارگالو ماه جریان سفر رسمی رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان به اسپانیا، به ظریف گفته بود که مادرید درصدد ادامه تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی با تهران است.

آسیایی‌ها مشتاق حضور در ایران

سفر به ایران و اشتیاق برای حضور در بازارهای کشورمان البته مخصوص به قدرت‌های اروپایی نیست. کشورهای آسیایی نیز چه پیش از توافق هسته‌ای و چه پس از توافق هسته‌ای همواره اعلام کرده‌اند آماده حضور در ایران هستند و لازمه این کار برداشتن موانع حضور‏ از جمله تحریم‌ها است.

در میانه آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای در وین نیز «کو تائه یانگ» قائم مقام و معاون وزارت امور خارجه کره جنوبی پس از بیش از ده سال به تهران آمد و مسئولان عالی وزارت خارجه کشورمان دیدار کرد.

چندی نیز برخی منابع اعلام کردند راجیو مهریشی قائم مقام وزیر دارایی هند، اوایل هفته آینده به‌منظور بحث درباره چگونگی پرداخت بدهی‌های ناشی از واردات نفت، به ایران سفر خواهد کرد.

پالایشگاه‌های هندی به علت خریدهای نفتی، حدود 6.5 میلیارد دلار به ایران، عضو اوپک، بدهی دارند؛ زیرا از آن جایی‌که کانال‌های پرداخت بین‌المللی در نتیجه تحریم های مالی غرب مسدود شده است، آنها نتوانسته‌اند این بدهی را تسویه کنند.

ایلنا

روایت یک اتهام

گزارشی از نقش‌آفرینی یا بی‌گناهی وزیر امورخارجه فرانسه در پرونده خون‌های آلوده
علاوه بر روایت داریوس، رسانه‌های فرانسوی در آرشیو خود نام سه متهم را در این پرونده مشخص کرده بودند، ژرژیو دوفوا به‌عنوان وزیر تأمین اجتماعی، لوران فابیوس به‌عنوان نخست‌وزیر و ادموند اروه به‌عنوان وزیر بهداشت در دولت فرانسوا میتران. بررسی‌ها نشان می‌دهد، پس از برگزاری دادگاه، قاضی رأی به بی‌گناهی فابیوس و دوفوا داد و ادموند اروه وزیر بهداشت در دولت فرانسوا میتران، متهم به قتل غیرعمد شد،
 
ادامه مطلب ...

چرا کار برای دولت روحانی بعد از توافق سخت تر شده است؟

ازمنظر اقتصادی، اگربخواهیم انتظارات بیجا و نامعقول نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی، نظیر افت شدید قیمت‌ها را درنظرنگیریم، انتظارات معقولی نیز پس از توافق شکل گرفته است که ازجمله آن ها بهبود وضعیت کسب وکار، سرمایه گذاری درحوزه های مهم واستراتژیک اقتصادی وبهبود زیرساخت‌های اقتصادی باتوجه به پول‌های آزادشده است.
 
ادامه مطلب ...

منشی شخصی صدام چگونه دستگیر شد؟

هفتاد و هشتمین بخش از کتاب "صدام از این جا عبور کرد"
احمد چلبی می گوید: وقتی امریکایی ها وارد آن خانه شدند با یک نفر ریش دار برخوردند. از او پرسیدند قصی و عدی و عبد حمود کجا هستند؟ آن فرد عبد حمود، منشی شخصی صدام بود که او را بازداشت کردند.
 

 

ادامه مطلب ...

حفره عرضه خدمات دولتی

علی مزیکی- ارائه کالاهای عمومی وظیفه دولت‌هاست. معمولا کیفیت و کارایی دولت را در نحوه عرضه کالای عمومی می‌سنجند. پمپ بنزین، تامین امنیت شهروندان و عرضه کالاهایی که همگان استفاده می‌کنند جزو وظایفی است که دولت‌ها بر عهده دارند. ارائه این کالاهای عمومی موضوع مهمی در علم اقتصاد محسوب می‌شود و به‌ویژه در این خصوص اختلافات زیادی میان اقتصاددانان دیده می‌شود.
 
ادامه مطلب ...

حل ریشه‌ای مطالبات معوقه بانک‌ها، چگونه؟

امروزه یکی از مشکلات اقتصادی کشور بطور عام و نظام بانکی کشور به طور خاص افزایش مطالبات معوقه مشتریان بانک ها از یک طرف و نیز بدهی بانک ها به بانک مرکزی از سوی دیگر می باشد بطوریکه یکی از دغدغه ها و چالش های سیاستگذاران و مدیران عالی اقتصادی و نظام بانکی کشور مدیریت و کنترل مطالبات غیر جاری می باشد.

 


 

در این زمینه یکی از آسیب های جدی نظام بانکی کشور عدم ریشه یابی مسئله و ارائه راهکار اساسی و عملی جهت حل دایمی و پایدار مشکلات می باشد و بیشتر به حل موقتی و تسکین زودگذر اکتفاء شده است که از جمله این راهکارها می توان به استمهال و اعطای مجدد تسهیلات به مشتریان، احیاء و عقد قرارداد جدید با مشتریان و .... می باشد که این راهکارها نه تنها در کوتاه مدت مشکل مطالبات معوقه را حل ننموده بلکه در بلندمدت آسیب جدی بر اقتصاد کلان کشور و نظام بانکی بر جای گذاشته است.

واقعیت این است که نظام بانکی کشور از برخی بیماری ها از جمله مطالبات معوقه زیاد رنج می برد و برای رفع این بیماری به جای حل موقتی و مسکن وار می بایستی علل و ریشه های بیماری شناسایی و دارو و درمانی را تجویز نمود که موجبات حل مسئله و بیماری بطور ریشه ای و اساسی فراهم شود. در این میان چنانچه رویکرد سیستمی در بررسی مسایل و چالش های پیشاروی نظام بانکی کشور اتخاذ شود می توان امیدوار بود که معضلات بطور جامع و همه جانبه بررسی، تحلیل و ریشه یابی شده و راهکاری اساسی و بلندمدت برای حل مسائل ارائه نمود. همانطوریکه می دانیم عوامل متعددی بر افزایش مطالبات نظام بانکی کشور اثرگذار بوده است یکسری عوامل بطور مستقیم در افزایش مطالبات نقش داشته است که آن را محیط نزدیک می توانیم نامگذاری کنیم نظیر کیفیت مدیریت عالی، کیفیت سرمایه و دارایی های بانک ها، مدیریت نقدینگی و نوع تکنولوژی و سیاست های پولی و بانکی . و یکسری عوامل بطور غیرمستقیم بر آن تاثیرگذار بوده که آن را می توان محیط دور ملی و جهانی قلمداد نمود محیط ملی نظیر وضعیت و شرایط اقتصاد کلان، میزان درآمدهای نفتی، شرایط رکود، تورم و رشد و شکوفایی اقتصادی، انتظارات تورمی، امنیت سرمایه گذاری و ... و در نهایت محیط دور جهانی نظیر نوع استراتژی اتخاذ شده با جوامع جهانی نظیر استراتژی تهاجمی، تدافعی، سازگاری و تعاملی، وجود ارتباطات سازنده و همکاری مبتنی بر اعتماد متقابل و یا عدم وجود همکاری و تحریم بین المللی و... از جمله عواملی است که نظام بانکی کشور را بطور غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین مجموعه ای از عوامل موجود در محیط داخلی و نزدیک، محیط دور ملی و جهانی می تواند در  افزایش مطالبات معوقه بانک ها نقش داشته که در ذیل به آنها اشاره می شود.

1.  تحلیل جامع محیط داخلی، نزدیک و دور بانک ها جهت بررسی عوامل اثرگذار بر افزایش مطالبات معوقه:

الف: محیط داخلی شامل:

-   کیفیت مدیریت عالی بانک ها(سیاست های اعتباری، کنترل های داخلی نظیر بازرسی و حسابرسی داخلی، مدیریت ریسک، مدیریت سرمایه های انسانی، مدیریت نقدینگی، میزان درآمد و سودآوری، نحوه استفاده از تکنولوژی و فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در راستای سیستم یکپارچه بانکداری، اهداف و استراتژی بانک، فرهنگ سازی سازمانی  و ....)

-   تجهیز منابع و مدیریت صحیح آن با در نظر گرفتن وضعیت بانک ها، اقتصاد کلان و شرایط بین الملل بمنظور کاهش ریسک بانک

-   تخصیص بهینه و مناسب منابع بر اساس استقرار سیستم اعطای تسهیلات(اعتبارسنجی مشتریان، نوع و میزان اخذ وثایق، احراز اهلیت و حسن شهرت مشتریان)

-   استفاده مناسب از تکنولوژی و فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی(سنتی و اتوماسیون، الکترونیکی و هوشمند) سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری، سیستم اطلاعاتی مدیریت، سیستم حسابداری و حسابرسی، سیستم ارتباطی درون و برون سازمانی، بانک اطلاعاتی و نحوه استفاده از آن

-   اهداف و استراتژی های بانک(کسب سود به هر طریق ممکن، افزایش کیفیت و سرعت خدمات رسانی، ارائه خدمات متنوع به مشتریان، کمک به رشد و توسعه کشور در کنار تحقق اهداف بانک و...)

ب- محیط نزدیک:

-   سیاست ها و بخشنامه های ابلاغی و میزان مطابقت آن با واقعیت های اقتصادی جامعه

-   نحوه نظارت بر عملکرد بانک ها(نظارت پیشگیرانه، حین عمل و بعد از عمل)

-   میزان موفقیت در اجرای سیاست های پولی نظیر کنترل تورم، ایجاد رونق و اشتغال، حفظ ارزش پول ملی، کنترل نقدینگی و ....

-   مدیریت موثر سرمایه های انسانی در بانک ها بخصوص در سطوح مدیریت عالی و میانی و رده کارشناسی

-   بکارگیری سیستم های یکپارچه بانکداری در نهاد پولی ناظر، بین بانک ها و موسسات اعتباری و نهاد مذکور بمنظور کسب و ارائه اطلاعات مربوطه و مناسب، انتشار بموقع اطلاعات و تحلیل آن جهت اتخاذ تصمیمات

ج- محیط دور ملی نظیر:

-   میزان ثبات اقتصادی و تغییرات نرخ ارز و سود بانکی

-   میزان شکاف بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی و افزایش تقاضا برای دریافت تسهیلات از بانک ها

-   میزان مداخله مراکز غیر حرفه ای در ادار امور بانک ها بخصوص در تخصیص منابع و در نتیجه خارج شدن بانک ها از مدیریت حرفه ای

-   کم توجهی به نظارت پیشگیرانه در بانک ها و عدم واکنش بموقع در رسیدگی به مطالبات معوقه توسط بانک ها

-   سیاست های دستوری و تکلیفی دولت در اعطای تسهیلات به مشتریان

-   کندی انجام مراحل تشریفات قضایی در محاکم برای استفاده از وثائق در وصول مطالبات غیر جاری

-   میزان ثبات مدیریت و در نتیجه برنامه ریزی جامع و بلندمدت مدیران بانک ها

-   وجود یا عدم فضای مناسب کسب و کار در کشور

-   وجود یا عدم فرهنگ کار و تلاش و روحیه تولید و کارآفرینی در افراد جامعه

-   نحوه تعامل بین مراکز سیاستگذاری نظیر مجلس، شورای پول و اعتبار، مراکز اجرایی نظیر بانک ها و موسسات اعتباری

-    وضعیت تولید و کسب و کار و بنگاه های اقتصادی(رونق یا رکود)

د- محیط دور بین المللی و جهانی

-    شرایط اقتصاد جهانی(تورم، رکود، رونق و شکوفایی، بحران های اقتصادی و...)

-    شرایط سیاسی و امنیتی جهانی

-    نحوه تعامل با سازمانهای تاثیرگذار جهانی نظیر صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و ...

-    میزان ایفای نقش فعال و اثرگذار در اقتصاد جهانی

-    تاثیر عوامل خارجی تاثیرگذار بر افزایش مطالبات معوقه نظیر تحریم

2.  میزان توجه بانک ها به نقش خود در پیشبرد اهداف کلان اقتصادی و داشتن دیدگاه کلان نگر و سیستمی نسبت به بانک و رسالت آن

چنانچه مدیران بانک ها دیدگاه جزئی نگر و بخشی به مدیریت زیرمجموعه خود داشته باشند و منافع و سود کوتاه مدت بانک خود را در نظر گرفته و اهداف اقتصاد کلان کشور کمتر مورد ملاحظه قرار دهند بر محیط کسب و کار و اقتصاد کلان آثار سوئی برجای گذاشته و خراب شدن فضای کسب و کار موجبات معوق شدن مطالبات بانک ها را فراهم می نماید. به همین دلیل بانک ها برای حفظ منافع خود در بلندمدت می بایستی منابع خود را در بخش های اقتصادی(تولیدی ، بازرگانی، خدماتی) و به افرادی که در این حوزه ها دارای اهلیت، حسن شهرت، اعتبار و تخصص و تجربه کافی و خوش حساب نزد بانک ها تخصیص دهند تا آثار مثبتی بر اقتصاد کلان و کسب و کار در جامعه برجای بگذارند که این امر موجبات بهبود عملکرد بانکی تحت مدیریت ایشان را در بلندمدت فراهم می نماید. در این راستا بانک ها سعی خواهند نمود که  به اشخاص دارای اهلیت، تخصص در امور مربوطه و اعتبار لازم تسهیلات را پرداخت نمایند و چه در فرایند اعطای تسهیلات و بعد از آن تدابیری را بکار خواهند گرفت که تسهیلات به افراد صلاحیت دار اعطاء و در جای خود مصرف شود تا موجبات رشد و شکوفایی اقتصادی در صنعت، خدمات و بازرگانی و کشاورزی فراهم شود.در چنین شرایطی تسهیلات صرفا" در قبال وثایق ملکی بدون در نظر گرفتن محل مصرف آن و با هدف کسب سود به مشتریان پرداخت نخواخد شد.

در این راستا مقام ناظر پولی، می بایستی مدیران عالی نظام بانکی کشور را بر اساس معیارهای تخصص، تعهد، مقبولیت و حسن شهرت، شخصیت و نیز دیدگاه سیستمی و کلان نگر داشتن، حفظ منافع اقتصاد کلان در کنار تامین منافع بانک تحت مدیریت مورد ارزیابی قرار دهد. برای عملیاتی نمودن این موضوع می توان از طریق برگزاری جلسات توجیهی ، نقش و رسالت بانک ها در پیشبرد اهداف کلان اقتصاد کشور تبیین شود و در مرحله بعد با ارزیابی عملکرد و میزان تلاش آنان در اجرای سیاست های پولی و اقتصاد کشور ، اقدامات تشویقی و تنبیهی جهت نهادینه کردن این امر به عمل آورد.

 بنابراین در این راستا می بایستی در انتخاب مدیران عالی بانک ها به تخصص و تعهد و دیدگاه کلان نگر و سیستمی داشتن آنان و دغدغه منافع اقتصاد کلان را داشتن در نظر گرفته شده و بعد از اشتغال آن بصورت دوره ای کیفیت مدیریت آنها از ابعاد سیاستگذاری اعتباری، مدیریت درست منابع، مدیریت نقدینگی، تخصیص منابع در بخش اقتصادی مربوط و نظارت بر مصرف دقیق در محل مربوطه، نقش مدیرعالی بانک در پیشبرد اهدف اقتصادی کلان کشور و ... در نظر گرفته شود.

 3.  عدم وجود سیستم جامع رتبه بندی و اعتبارسنجی مشتریان جهت اطمینان از:

  •     اهلیت و حسن شهرت مشتری
  •     پیشینه، تخصص و تجربه و مهارت مشتری
  •     سنجش توانایی مدیریتی
  •     میزان اعتبار مشتری
  •     موضوع استفاده و نحوه بکارگیری تسهیلات
  •     میزان نیاز به منابع، نحوه بازگشت آن و سودآوری طرح

عدم وجود سیستم اعتبار سنجی دقیق و جامع موجب می شود که بانک ها درتخصیص منابع خود با مشکل موجه شده که این امر موجب افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی شده و آثار جبران ناپذیری را بر اقتصاد و عملکرد نظام بانکی بر جای گذاشته است . از سوی دیگر نبود سیستم یکپارچه و جامع اطلاعاتی برای سنجش اعتبار مشتریان موجب شده که بانک ها در هنگام اعطای تسهیلات به  خوداظهاری مشتریان اکتفاء نموده و این امر سبب شده که مشتریان بیشتر از میزان اعتبار خود از بانک ها تسهیلات دریافت نمایند.

در این راستا "راه اندازی موسسات رتبه بندی تحت نظارت بانک مرکزی" ضروری است تا بتوان از طریق اینگونه موسسات نسبت به اعتبارسنجی بانک ها و مشتریان و اعطای تسهیلات ارزی و ریالی به آنها بر اساس رتبه کسب شده اقدام نمود تا موجبات کاهش بدهی بانک ها به بانک مرکزی از یکطرف و نیز کاهش مطالبات مشتریان به بانک ها از طرف دیگر به عنوان یکی از اهداف سیاستگذاران و مدیران عالی نظام بانکی کشور فراهم شود. به دلیل اینکه بر اساس رتبه کسب شده نوع تسهیلات، نرخ، میزان تسهیلات، نوع و میزان وثایق، مدت تسهیلات و غیره مشخص می گردد و این امر موجب می شود میزان ریسک تسهیلات اعطایی به حداقل برسد.

برای تحقق این امر می بایستی سیستم اطلاعاتی جامع مشتریان ایجاد و بکارگرفته شود تا با اخذ اطلاعات کاری، مالی و اعتباری مشتریان نظیر صورتهای مالی شرکت، حجم خرید و فروش، میزان پروژه های شرکت، گردش حساب نزد بانک ها بمنظور تعیین میزان و نوع تسهیلات اعطایی، ترکیب وثایق در قالب یک بسته اعتباری که در صورت تحقق آن هم نیازهای تسهیلاتی مشتری رفع می شود و هم بانک به اصل و سود خود در سرسید می رسد و هم جامعه و اقتصاد کشور منتفع خواهد شد.

4.  عدم وجود سیستم ارزیابی طرح های اقتصادی مشتریان و عدم ارائه مشاوره به آنان به لحاظ بازدهی و توجیه اقتصادی داشتن طرح ها

برای حل ریشه ای این مشکل تقویت بدنه کارشناسی بانک ها جهت سنجش بازدهی و ارزیابی طرح ها و در صورت لزوم راه اندازی شرکت های مشاوره ای ضروری است.

5.  صوری شدن برخی پرونده تسهیلاتی مشتریان و قراردادهای منعقده با آنان در قالب عقود اسلامی و در نتیجه عدم مصرف تسهیلات در محل مورد نظر(بخش های صنعتی، کشاورزی و بازرگانی)

در این راستا  می بایستی علل صوری شدن برخی از عقود اسلامی منعقد شده بین مشتریان و بانک ها آسیب شناسی شده تا در صورت لزوم اقدامات اصلاحی  در قوانین و مقررات، امور بانک ها به لحاظ اهداف، ساختاری، قوانین و مقررات، منابع انسانی به عمل آید.

اقتصاد آنلاین

کهنه‌سربازان آمریکایی و ایرانی علاقه‌ای به جنگ ندارند

تجربیاتی که به توافق انجامید
تمایل وزیر خارجه کری به جلوگیری از وقوع جنگ به خاطر تجربه دست اول وی از وحشت جنگ است، امری که در سمت ایرانی‌ها هم وجود دارد.
 
ادامه مطلب ...

دیپلماسی عمومی ایران، کلاس درس رایگان برای منطقه

توافق هسته‌ای شانسی نبود
توافق هسته‌ای ایران را از یک قدرت سنتی منطقه‌ای به یک قدرت بالغ و مدرن تبدیل کرده است. این موفقیت با استفاده هوشمندانه از رسانه‌های اجتماعی برای پیشبرد دیپلماسی عمومی به دست آمده است.
 
ادامه مطلب ...

ده ها پرونده مفتوح احمدی نژاد در دستگاه قضا/ او شاکی است یا متهم؟

این روزها در حالی محمود احمدی نژاد در جایگاه شاکی، علیه معاون اول دولت، قد علم کرده که خودش به عنوان متشاکی چندین پرونده در دستگاه قضا دارد.

 


   ادامه مطلب ...

چرا امریکا با ترکیه کنار می‌آید؟

بیست ونهمین بخش از سلسله یادداشت‌های جدید سرکیس نعوم:

چرا امریکا با ترکیه راه می‌آید در حالی که مواضعش با مواضع واشنگتن متفاوت است؟ یعنی این که در اعماق وجود خود طرح اسلامی سنی را در رقابت با طرح اسلامی ایرانی دارد.

 


 




از مسئول مهم در کاخ سفید که امور عراق را از نزدیک دنبال می کند، نظرش را درباره این که ایران می گوید، ارتش عراقی که در موصل فروپاشید، امریکایی بود چرا که بر آن نظارت می کرد، پرسیدم گفت: «ایران از این بازی ها می کند. این شیوه ایران در بازی است. به هر حال ما با ایران و دیگران تلاش می کنیم تا اوضاع را در عراق سامان دهیم.»

پرسیدم: «آیا چیزی درباره ادعای "پاکسازی" یا کارهای غیرانسانی که شایع می شود برخی گروه های شبه نظامی بعد از آزادی مناطقی که داعش با همکاری ارتش عراق اشغال کرد، انجام دادند، شنیده ای؟ آیا واقعا این خبرها صحیح است؟»

گفت: «بله، متاسفانه صحیح است و تلاش می کنیم که آن را رفع کنیم. آیت الله سیستانی، مرجع دینی شیعیان تلاش بسیاری در این زمینه می کند.»

پرسیدم: «آیا چیزی درباره تهدید داعش علیه بغداد و جنوب می دانی به ویژه بعد از آن که بخش گسترده ای از خاک عراق را به کنترل خود در آورد؟ به خصوص که گفته می شود وجود همین تهدید سبب شد تا به فکر بهبود اوضاع بغداد و حمایت از دروازه های جنوبی بر آیند؟ آیا می دانستید که برخی از رهبران سیاسی و حتی رسمی عراق در کمک به داعش برای ورود و تسلط بر این مناطق دست داشته اند؟»

جواب داد: «بله، همه این را می دانیم.»

پرسیدم: «پس چرا جلوی آنها را نگرفتید که این کارها را نکنند؟»

سکوت کرد و جواب نداد.

بعد از آن به سراغ مقام مسئول در کاخ سفید که از نزدیک امور ترکیه را دنبال می کند، رفتم. در ابتدای دیدارمان گفت: «ترکیه به امور پناهندگان سوریه در خاک خود توجه بسیاری می کند. با آن توافق کردیم که مخالفان سوری معتدل را آموزش دهد و به آنها سلاح بدهد. اما ترکیه با کردها و نیروهای حزب کارگران کردستان مشکل دارد. آنها دهه ها است که برای رسیدن به حقوقشان با دولت ترکیه می جنگند. آنکارا تلاش می کند این مشکل را با آنها حل کند. آنکارا همچنین به فکر دادن حقوق دیگری به آنها نیز هست. علاوه بر همه اینها به یکی از احزاب کرد اجازه حضور در انتخابات را داد علی رغم این که با آن مشکل دارد.»

بعد از آن درباره حزب عدالت و توسعه پرسیدم، گفتم: «چرا امریکا با آن راه می آید در حالی که مواضعش با مواضع شما متفاوت است؟ یعنی این که در اعماق وجود خود طرح اسلامی سنی را در رقابت با طرح اسلامی ایرانی دارد. هدف هر دوی آنها تسلط بر جهان عربی و اسلامی است. این حزب در داخل ترکیه دموکراسی را به چالش کشیده است و می خواهد صلاحیت های رئیس جمهور را بر خلاف قانون اساسی افزایش دهد.»

جواب داد: «ترکیه متحد قدیمی است، در مواقع سخت کنار ما ایستاد. ترکیه همچنین شریک ما در پیمان آتلانتیک شمالی است. علاوه بر آن کشوری قدرتمند و شکوفا است.»

نظر دادم: «اما ترکیه نقاط ضعف گوناگونی دارد. اگر اردوغان و حزب او به این نقاط ضعف توجه نکنند باعث آزار خودشان می شود و شاید این مساله دامن شما را هم بگیرد. در موضوع کردی، کردها به دنبال رسیدن به حقوق خود هستند و فکر می کنم در آخر حداقل به چیزی شبیه خودمختاری برسند.»

پرسید: «یعنی کشوری به وسعت همه سرزمین هایشان؟»

گفتم: «قطعا نه. جامعه جهانی به آنها چنین اجازه ای نمی دهد با وجود این که خاورمیانه در معرض جنگ های شعله ور است و ممکن است بیش از این گسترش یابد و رو به فروپاشی یرود.»

در پایان دیدارمان پرسیدم: «نظر شما درباره قبرس چیست؟»

جواب داد: «امریکا تلاش می کند قبرس یونانی نشین و ترک نشین را به گفت وگو ترغیب کند.»

دیپلماسی ایرانی

ایستادگی در برابر جوسازی رانت‌خواران

فرشادمومنی-دولت یازدهم از ابتدای روی‌کارآمدن تا امروز در زمینه پیشبرد برنامه اصولی تنش‌زدایی در نظام بین‌المللی، مجموعه تلاش‌هایی داشته که قابل تقدیر و سپاسگزاری است اما نکاتی بسیار حیاتی نیز در حوزه مدیریت اقتصادی وجود دارد که باید به دولت گوشزد کرد تا این تلاش‌های ارزشمند، به‌صورت درست و عملی در زمینه ارتقای کیفیت زندگی مردم و بهبود معیشت آنها و همچنین در زمینه ارتقای بنیه تولید ملی و افزایش توان رقابت اقتصاد ملی استفاده شود.
 
ادامه مطلب ...

نقش مناطق حفاظت شده در کاهش اثرات بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی

مه لقا کاشفی*: بلایای طبیعی همچون سیل، خشکسالی، طوفان و گردباد به طور فزاینده ای به معضلی برای انسان تبدیل شده اند.تغییرات اقلیمی جای خود را با تعادل طبیعی عوض کرده اند و خدمات اکوسیستم را مختل کرده است. این آگاهی رو به افزایش است که مناطق حفاظت شده در بسیاری موارد می توانند نقش مهمی در کاهش اثرات بلایای  طبیعی داشته باشند– اثرات مثبتی که در گذشته مغفول مانده است.
 
ادامه مطلب ...

فصل کاشت سرمایه در چرخه اقتصاد کشور

محمدقلی یوسفی  - در طول دهه‌های گذشته اقتصاد کشور ما در مسیرهای غلطی حرکت کرده است و با رشد بدی همراه بوده است.

 


 

در واقع به دلیل سیاست‌های غلط‌ اقتصادی ما، بازدهی بخش‌های تولیدی اساسی و مهم مثل صنعت و کشاورزی کاهش یافته و در مقابل بازدهی فعالیت‌های واسطه‌گری‌های مالی، دلالی و تجاری و خدماتی افزایش پیدا کرده است. نتیجه این فرآیند وضعیت نابسامانی است که با آن مواجهیم و اقتصاد ایران را به وضعیت رکود-تورمی تبدیل کرده است. لازم است که ما نگاه جدیدتری داشته باشیم و از سیاست‌های غلط گذشته دست ‌برداریم و سیاست‌های مقطعی و کوتاه‌مدت که در جهت حفظ وضع موجود قدم برمی‌داشتند، باید مورد بازنگری قرار گیرند. دولت باید یک استراتژی بلندمدت در پیش گیرد و مبنای آن را بر سیاست‌های تشویقی بخش تولید و حمایت منابع به سمت بخش‌های صنعت و کشاورزی و مشارکت مردم در فعالیت‌های تولیدی پایه‌ریزی کند و این رشدی است که می‌توان آن را خوب نامید.

بنابراین آنچه تاکنون با آن مواجه بوده‌ایم، این بوده است که دولتمردان روی شاخص‌های غلطی متمرکز بوده و آدرس‌های غلطی می‌دادند که در نهایت به یک رشد غلط منجر شده و این رشد غلط برای کشور مخرب است. رشدی که ناشی از فعالیت‌های خدماتی، دولتی، نظامی و بورکراسی بدون توجه به مشارکت مردم و با سیاست‌های پولی و مالی غلط است، رشد بدی است که باید جلوی آن را گرفت. چراکه اصلاح این رویه برای اقتصاد کشور بسیار پرهزینه و مخاطره‌آمیز خواهد بود. ما باید از این مسیر رشد غلط به رشد صحیح بازگردیم، در این صورت رشد اقتصادی ما همراه با بهره‌وری، ایجاد اشتغال و مشارکت مردم در فعالیت‌های تولیدی خواهد بود. تاکنون مهم‌ترین عامل بازدارنده برای دستیابی به رشد اقتصادی، وجود تحریم‌ها عنوان می‌شده است اما اکنون که سیاست درستی در زمینه سیاست خارجی دنبال شده است، بهتر است این سیاست خوب خارجی را با سیاست خوب داخلی هم مرتبط کنیم و دولت بازنگری اساسی در سیاست‌های اقتصادی داخلی خود داشته باشد تا این فرصت طلایی از دست نرود. حال حاضر بهترین زمانی است که دولت می‌تواند با اتخاذ یک استراتژی بلندمدت هدایت منابع از بخش‌های واسطه‌گری به سمت بخش‌های تولیدی را هدف اصلی خود قرار دهد تا سرمایه‌ها در کشور کاشته شود. با توجه به تعاملی که اکنون ایران با دنیا انجام می‌دهد امیدوار هستیم از این فرصت استفاده کند و با انتقال تکنولوژی و دانش به بخش‌های تولید امیدی را برای فعالان اقتصادی ایجاد کند تا کشور از این وضعیت بحرانی و رکودی اقتصاد کشور نجات یابد. اگر دولت سیاست‌های غلط گذشته خود را دنبال کند، هیچ بعید نیست این فرصت طلایی را از دست بدهیم و منابع ارزی آزادشده بعد از لغو تحریم‌ها تبدیل به کالا شوند و وضعیت رکود-تورمی ما عمیق‌تر شود اما اگر دولت با بازنگری در سیاست‌های بودجه‌یی، پولی و ارزی خود دوران پساتحریم را پشت سر بگذارد، بهبود اقتصادی را شاهد خواهیم بود.

اقتصادآنلاین

روش اصلاح‌طلبانه برای وحدت اصولگرایانه

 هنگامی که در نیمه دوم سال گذشته، حرکت اصولگرایان برای رسیدن به وحدت و همگرایی آغاز شد، کمتر کسی فکر می‌کرد که این حرکت زودهنگام، با گذشتن ماه‌ها نه تنها برای اصولگرایان قدمی رو به جلو و به سمت وحدت برنداشته باشد، که حتی برخی اختلاف‌ها و افتراق‌ها را بیش از پیش علنی سازد. اصولگرایانی که به دنبال تجربه تلخ چندپارگی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 شکست سختی خوردند و تلاش می‌کردند که در انتخابات مجلس دهم، یکی از اصلی‌ترین عوامل شکست – به زعم خود – را جبران کنند، اکنون با چالش‌های جدی در این زمینه مواجه هستند.
 
ادامه مطلب ...

ذوق زدگی ممنوع!/ این روزها چشم بادامی ها در بازار خودرو چه می کنند؟

بازار خودرو زیر سایه توافق هسته ای
اخبار ورود خودروسازان بزرگ جهان به ایران، این روزها مردم را امیدوار کرده است که کیفیت خودروها بهتر شود و قیمت ها کمی کاهش یابد.ازسوی دیگر چشم بادامی ها نیز این روزها احساس خطر می کنند و به نظر می رسد بساط خودروهای چینی در ایران به ...
 
ادامه مطلب ...

مجازات رهبر داعش به سبک «بازی تاج و تخت»

داعش بر لیبی مسلط می‌شود؟
یک ماه پیش بود که یکی از گروه‌های شورشی مستقر در شهر درنه لیبی، فرمانده داعش در این شهر را برهنه در شهر چرخاند و سپس اعدام کرد. آیا این پیام حضور داعش در لیبی را کمرنگتر خواهد کرد؟
 
ادامه مطلب ...

با نگاه کردن در شانه گوسفند مشکلاتمان را حل کنیم!

جعفریان، رسول - وسط تابستان که درسهای دانشگاه تعطیل بود، باز هوس کردم سری به درس فرهنگ و تمدن اسلامی که در کلاسهای درسش بیشتر به تاریخ علم می پرداختم، بزنم. البته این بار کوتاه است و نه طولانی. موضوع: علم نگریستن در شانه گوسفند.... و متن یک رساله قدیمی در این باره.

 


 


 اکنون می دانیم که معارف بشری همیشه و در هر دوره تمدنی، به صورت یک مجموعه و در قالب دانش های مکمل عمل کرده و یکدیگر را به لحاظ مبانی و انگیزه ها و انگیخته ها در جهت حل معضلات ذهنی و زندگی آدمی، همپوشانی می کنند.

 این انسجام به معنای درستی همه آنها نیست، اما سرجمع این تصور را برای مخاطبان ایجاد می کند که همه آن دانش ها و معارف، یکدیگر را تکمیل کرده و مجموعه ای را پدید می آورند که ذهن و عمل انسانهای موجود در محدوده آن تمدن را تغذیه و تأمین می کند.

تا زمانی که این مجموعه منسجم و مورد تأیید است، همه چیز آرام است اما هر گاه میان این معارف ناهماهنگی ایجاد شود برخی از دانشمندان نوگرا را به شک خواهد انداخت و در صدد حل آن تردیدها برخواهند آمد. این گروه اگر بتوانند تردیدی در آن حوزه فکری خاص آن عالم یا کل مجموعه بیندازند، درست نقش گالیکه و کپرنیک را در خراب کردن فرهنگ قرون وسطی بازی خواهند کرد. اینها معمولا راه را برای بعدهای باز می کنند تا باز هم معارف قبلی را ویران تر کرده و طی یک دوره طولانی مجموعه معارف تمدنی تازه ای را بنیان گذارند.

در این مجموعه معارف به ظاهر منسجم، همه چیز با هم هماهنگ است. فیزیک آن با شیمی، هر دو با پزشکی و هر سه با تصورات عامیانه عمومی که معمولا برای همه چیز تحلیلی ارائه می دهد و آدمیان را قانع می کند تا مسیری را در زندگی طی کنند، مشکلات خود را حل کنند و بی دغدغه یا با دغدغه کمتر زندگی کنند.

یک جمع تمدنی با این مجموعه، ممکن است قرنها زندگیش را سپری کند، و متوجه شکافهای موجود در آن نشود. پیداست که همین امر که دلایل متعددی می تواند داشته باشد، عامل توقف تمدن او خواهد شد و از جایش تکان نخواهد خورد و توسعه نخواهد یافت.

هر بار که یک مجموعه تمدنی، سفت و سخت به این نقطه رسید که اجازه تردید به هیچ کسرا در خود  نداد، باید بداند که درجا خواهد زد و همانجا خواهد ماند. این امر نه فقط شامل تمدن های قدیم بلکه در تمدن های جدید هم چنین خواهد بود.

تمام این مجموعه معارف، در خدمت «آدمی» است، آن گونه که احساس کند عقل و عملش در مسیر درستی قرار دارد. البته نفس این که تمدنی درست می شود و مجموعه از علوم ولو بسیار ضعیف در اطراف آن قرار دارد و چون هاله ای آن را در بر گرفته، کافی است که اطمینان کنیم بسیاری از مشکلات را حل کرده است. دست کم و همیشه راه حل های عمومی درست در یک مجموعه برای تأمین یک زندگی حداقلی وجود دارد. اما این مجموعه، هرچه دقیق تر، عمیق تر و هماهنگ تر و درست تر باشد، نیازهای بیشتری را از «آدمی» برآورده می کند.

این برآورده کردن معنایش این نیست که مجموعه مورد نظر کامل است. اصلا شاید کامل بودن بی معنا باشد، اما در آن سوی، سماجت و محافظه کاری بر مجموعه پیشین معرفتی، راه را برای ترقی خواهد بست. هرچند ساختار شکنی بی اندازه و بدقباره هم می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

اما در هر حال، اگر بپذیریم که بشر در حال پیشرفت بوده و هست، باید نگاهمان به آینده و هدفمان پر کردن شکافها، بر طرف کردن عیبهای فکری و ذهنی به هدف تحول درست باشد. محافظه کاری، البته همه چیز را آسان تر می کند و نمی گذارد بدن مردم بلرزد، اما بسا راه پیشرفت را ببندد.

در مجموعه تمدنی، علوم مختلفی هستند که هرکدام کارکرد مخصوصی دارند. برخی واقعی تر و برخی وهمی ترند. اما همیشه علوم وهمی هم راهی برای نفوذ به درون مجموعه دارد. این حس آدمی است که به هر حال بخشی از زندگی او با چنین مفاهیمی نزدیک و هماهنگ و دلبسته است. آدمی هم اهل عمل است هم اهل عقل هم اهل وهم و احساس. این همه اقتضای آن دارد که بتواند در آن مجموعه معرفتی خود، معارف مورد نیاز خود را هر بار با ابزاری فراهم کند.

برخی از این علوم، از ملتهای دیگر می آید. برخی میان همه ملت ها هست و معلوم نیست از کجا در آمده است. برخی از آنها در درون آن مجموعه معرفتی بیشتر رویش تاکید می شود و برخی کمتر. گاهی از میان آنچه از اقوام دیگر می رسد، معارفی هست که با باورهای دینی اینجا تعارض پیدا می کند. مثلا در دنیای اسلام، علم سحر حرام اعلام شده اما با این حال عده زیادی همیشه به آن مشغول خواهند بود، چون نیازهایی وجود دارد که راه حلی در مجموعه معارف جز تمسک به آن قبیل علوم یا شبه علم ندارد. حداقل برخی که کم هم نیستند این طور فکر می کنند و بنابرین طرفداران خاص خود را خواهد داشت.

یک نکته جالب هم این است که اقوام بعدی، گاه و بیگاه به برخی از علوم قبلی می خندند، در حالی که خود آن ملتهای قدیم با عشق به آن علم می پرداختند و چنان با جدیت از آنها بحث می کنند که نشان می دهد سر سوزنی تردید در آنها نداشته اند. بسیاری از علوم غریبه این حالت را دارند. برخی از این علوم در فرهنگ ها و مجموعه های قدیمی جای محکمی داشت، و گاه به رغم مخالفت دین، حتی مقدس بود، اما حالا و در مجموعه های جدید تقدسی ندارد.

برخی کسان هم هستند که در مجموعه جدید معرفتی ـ تمدنی بسر می برند اما از نظر فکری تعلق خاطر به مجموعه های پشین دارند و اگر شما نسبت به بخشی از آن مجموعه ها اظهار تردید کنید، خوششان نخواهد آمد.

باید بدانیم که بسیاری از معارف پزشکی قدیم، راه حل و درمانها، و سخنان شگفتی که ابراز شده و الان که مطالعه می شود، خنده دار به نظر می آید، در آن روزگار، مورد قبول مردم بوده و با عشق به آنها می پرداختند. چون راهی جز اینها نداشت. جالب است که هنوز هم کسانی که در آن عالم قدیم زندگی می کنند، همین تصور را در باره برخی از آن معارف دارند در حالی که خودشان با کمترین مشکل، به درمانگاه های مدرن مراجعه می کنند و فقط در مواردی که خیلی خطری ندارد از آن گیاه ها و علف ها میل می نمایند.

همه این ها را عرض کردم که بگویم یکی از این علوم با اهمیت در اقوام قویم و از سری علوم پیشگویانه، علم شانه گوسفند است. نگاه کردن در شانه گوسفند و دیدن علائم مختلف رنگی و برجستگی و فرورفتگی در بخش های مختلف آن، نوعی پیش گویی را مطرح می کرد که می توانست در اساسی ترین بخش های زندگی آدمی موثر باشد. آدمیان به پیشگویی سخت علاقه مند بودند و چون بسیاری از مشکلات را نمی توانستند با روابط محدود علمی موجود حل کنند، دل به این می بستند که عالمی از این دست، دزد خانه آنها را معرفی کند، یا پیش بینی کند که این جنگ چه سرنوشتی خواهد داشت، یا سال آینده، سال پرنعمتی خواهد بود یا نه. و حتی این که گوسفند او که الان چندین کیلومتر از ده دور هستند، در حالی بسر می برند. امسال گوسفندان و زیاد خواهد شد یا کم. این ها مشکلاتی است که حالا برخی از آنها را با انگشت نگاری، یا موبایل یا دوربین مخفی و غیره می شود حل کرد، اما روزگاری که اینها نبود، آیا بشر چاره ای جز پناه بردن به آن ابزارها داشت، حتی اگر به نظرش نامطمئن می آمد؟ در حال حاضر اگر یک چوپانی موبایلی به همراه داشته باشد، می تواند بسیاری از پیشگویی ها را که قدیم با نگریستن در شانه گوسفند عنوان می کردند، جبران کند.

به هر حال علم نگریستن در شانه گوسفند برای پیش بینی از علومی است که در سایر اقوام هم بوده است.

منهاج سراج در باره چنگیز گوید:‌« چون چنگیزخان بهوش باز آمدى یک یک را بر وى میخواندندى، و بران جمله کار میکردى، و اعم و اغلب بلکه تمام آن بودى که راست آمدى، دیگر آنچه علم شانه‏ گوسفند نیکو دانستى، پیوسته شانه بر آتش نهادى، و همى سوختى، و علامات شانه برین طریق در مییافتى بخلاف شانه شناسان بلاد عجم، که در شانه نظر کنند» (طبقات ناصری: 2/144). این عبارت هم علم شانه گوسفند را در میان مغولان نشان می دهد هم اهمیت آن را در تصمیم گیریها.

در حال مرور بر مجموعه خطی نچندان قدیمی بودم. رساله کوتاهی در باره علم شانه گوسفند دیدم. فکر کردم دوستان خودم را بی نصیب از این دانش نگذارم.

البته نباید محتوای این رساله را مورد تمسخر قرار داد، مهم این است که درک کنیم، مجموعه ای از آنچه به عنوان علم در اطراف ماست، عناصری از یک مجموعه فرهنگی هستند که بر اساس آنچه گذشت، برای اقناع ذهن ما درست شده اند و قرار است کمک ما در حل معضلات ما باشند، یا لااقل ما فکر کنیم آنها در حل مشکلاتمان به ما کمک می کنند. عرض کردم بسیاری از آنچه در علم پزشکی قدیم ما بوده، و شاید بیش از هشتادرصد آنها چنین است و همین حکم را دارد. رساله هایی که اگر الان چاپ شود و گاهی هم شده، هیچ کس به آنها باور نخواهد داشت جز آنان که هنوز تعلق خاطری به گذشته دارند اما خودشان هم حاضر به عمل کردن به آنها نیست.

علم شانه گوسفند در حل برخی از مهم ترین مشکلات زندگی قدیم ما در حوزه، جنگ و لشکر و سپاه، رمه و گوسفند و ستوران، آب و هوا و کشاورزی و فراخی و تنگ نعمت های خدادادی، دزدی و امر کاروانها و امنیت آنها و کار کدخدایی و غیره، حل می کرده است.

شما با نگاه کردن به این رساله درخواهید یافت که بر اساس نگریستن به شانه گوسفند و خطوط و لکه های سفید و سیاه و قرمزی که در آنها هست می توانید از وضع لشکر و سپاه، رمه و ستوران، آب و هو و بسیاری از مسائل دیگر را پیش بینی کنید. در جستجوی مختصری که کردم دیدم شیخ بهایی هم رساله ای در باره احکام نظر در کتف الشاة دارد که ای کاش بدست می آوردم ببینم حکم فقهی مسأله از نظر شیخ بهایی که خود تعلق خاطر جدی به علوم غریبه دارد، چگونه است.

 رسول جعفریان

 

متن رساله فی علم کتف الشاة

حکیمان گفته اند که شناختن شانه گوسفند با علم نجوم برابر است. همه کس اندازه آن علم ندارند. در شناختن آن بزرگان دعوی دارند و علمی نیکوست و معتمد.

خواستم در این جایگاه یاد کنم تا کسی را که رغبت باشد بداند و بشناسد.

هر که را باید که در شانه نگاه کند از بهر نیک و بد و کدخدایی و ایمنی راه و از حرکت لشکر و برف و باران و سرما و رمه گوسفند و ستوران و نیکی و بدی.

یکی از گوسفند پشمینه بباید کشت، در آن وقت که ماه در افزونی باشد، و شانه چپ بیرون باید کرد و در آن نگاه کرد، و نشان هر یک در شانه بر آن موجب که یاد کرده اند در آنجا نگاه کند.

و مصنف کتاب رحمه الله گوید که من چنان دانستم که شانه هر گوسفند که باشد به هر وقت که باشد شاید که مقصود یافت.

راه کاروان

اول راه کاروان آنجا باشد که فراخ است بر سر شانه. اگر لختی سیاه بود، دلیل است بر سلامتی کاروان، و اگر همانجا سفید بود، دلیل ناآمدن کاروان بود، و اگر سرخ بود دلیل است که در کاروان دزد افتاده و جنگ شده، و اگر در کنارهایش سیاهی بود، شاید دلیل باشد که کاروان زود برسد.

دشت و کوه

اگر بجای دشت و کوه سیاهی بیند، دلیل علف بسیار است، و اگر سفید بلند، دلیل بی علفی و خشکی دشت بود.

سپاه و لشکر

اگر بجای سپاه و لشکر، سیاهی بر کناره ها در آمده بود، جنبش لشکر است در آن شهر. و اگر سیاهی مقدار دو انگشت بیش نباشد، دلیل سلامتی و آرام است از لشکر. و اگر در همانجا سرخی باشد، دلیل خون ریختن در آن شهر و لشکر.

شهر و شهرستان

 اگر در جای شهر و شهرستان، سرخی بود دلیل بر .... بود در آن شهر، و اگر سفیدی بیند، دلیل مرگ و تنگی است در آن شهر، و اگر سیاهی خردک باشد، دلیل قوت عمل است، و اگر میان سیاهی نقطه سرخ باشد، دلیل شورش آن شهر باشد، و اگر سیاهی بیند دلیل تنگی حال همه است.

دزدان

اگر بجای دزدان، سیاهی بیند دلیل قوت دزدان است، و اگر سرخی بیند، دلیل خون ریختن ایشان بود، و اگر سفیدی بیند ضعف ایشان است.

کدخدای

اگر در جای کدخدای سیاهی بیند دلیل سود است، و اگر سفیدی بیند دلیل زیان.

احوال خانه

در مغاک دسته شانه، اگر دست باشد دلیل آبادی و شادی خانه است، و اگر سوده و اندرونش عمیق بود، دلیل شورش خانه است، و اگر مغاک خانه سوراخی بود، بدان مقدار که سر جوالدوز در رود، دلیل است که از مردمان  خانه یکی بیراه بود. اگر بر کناره شانه، آنجا که سطر باشد، نه از سوی کوه، سوراخی بود، دلیل بود که از اهل بیت آن کس که شانه او راست، کسی را از مرگ آفت رسد، یا رنجور شود سخت. و اگر در مال نگاه کند، آنجا در سود و زیان که کوه است نگاه کند و اگر در آنجا لختی سیاهی بیند، دلیل افزون شدن مال است. اما اگر سفیدی یا سیاهی بیند، دلیل نقصان مال است، و اگر بین سفیدی، لختی سیاهی جداگانه بود بیم است که از دزدان زیان رسد.

رمه گوسفند

از آن سوی کوه از نیمه زیر تنگ پهناترا، باید نگریست. اگر سیاهی بود دلیل است که رمه در گریختن است از لشکر یا از سباع یا از دزدان؛ و اگر سیاهی در هر دو جای باشد از پس دیگر، دلیل که رمه به جای خود آرمیده است و ایمن. همانجا لخت لخت سفیدی بیند پراکنده، دلیل آشوب باشد. و اگر سفیدی پهن شده باشد بر یکجا، دلیل دردمندی ستوران بود، و اگر از سر کوه تا کناره ها سیاهی بود، دلیل افزونی گوسفند و ستوران است، و اگر کناره های شانه نیک کبود بود، دلیل لاغری گوسفند و ستوران است.

برف و باران و تنگی

اگر از طرفی که پهن تر است بر نیمه بالای کنار شانه، دو انگشت سفیدی بود، آن سال باران بسیار آید. لکن طعام تنگ بود. اگر سیاهی خردک شد پهن باز شده، آن سال برف و باران بسیار بود .

و الله اعلم تمت الرسالة.

 خبرآنلاین

کوچ دلواپسان از هسته‌ای به اقتصاد

صادق زیباکلام تاکتیک‌های مخالفان دولت را تحلیل کرد؛
"می‌خواهند توافق وین را بی‌اعتبار و دولت را دروغ‌گو معرفی کنند." یک کارشناس مسائل سیاسی بابیان این مطلب بالا بردن انتظارات اقتصادی مردم را تاکتیک مخالفان دولت دانست و گفت: دولت باید از همان اول مشکلات اساسی اقتصاد کشور را برای مردم تشریح می‌کرد.
 
ادامه مطلب ...